Certyfikaty chronometru


Większość z nas kupuje zegarki by w miarę dokładnie odmierzały czas. W przypadku niektórych osób chęć by ich zegarki były jak najdokładniejsze graniczy czasem wręcz z obsesją. Takie osoby mogą skorzystać z zegarków kwarcowych (których producenci gwarantują dokładność rzędu kilku sekund na rok) lub zegarków kwarcowych sterowanych falami radiowymi które są synchronizowane ze wskazaniami zegara atomowego (co ma gwarantować dokładność jednej sekundy na milion lat).

Sprawa wygląda gorzej gdy chcemy nosić zegarek mechaniczny, który jak wiadomo jest bardziej narażony na bycie niedokładnym z powodu złożoności mechanizmu. Ludzie nie owładnięci pasją zegarkową mogą mieć pewne wątpliwości co do zdrowia psychicznego osób gotowych zapłacić wiele tysięcy złotych za zegarek mniej dokładny od prostego kwarca za kilkaset złotych. Nie tym jednak chciałem się zająć w tym artykule.

Od wielu lat producenci dążyli do stworzenia sposobu, który umożliwiłby odróżnienie zegarków dokładniejszych od zwykłej masówki. Początkowo rozgrywano konkursy w obserwatoriach rozsianych po całej europie, które miały wyłonić najdokładniejsze mechanizmy (tę historie opisałem szerzej w innym miejscu na tej stronie). Były to jednak testy specjalnie przygotowanych mechanizmów, które niejednokrotnie były wykonywane w bardzo ograniczonej liczbie tylko na takie konkursy.



Masowymi testami mechanizmów zegarkowych zajmowało się Bureaux officiels de contrôle de la marche des montres w latach 1877-1956. W latach 1961-1973 za chronometr uznawano zegarek, który regulowany był pod katem kilku pozycji, w zależności od kilku temperatur, i który uzyskał certyfikat Bureaux officiels de contrôle de la marche des montres. Odchyłka dzienna w dokładności chodu mogła wynosić od -1 do +10 sekund. Certyfikaty chronometrów były przyznawane wówczas raczej w sposób masowy (nie na konkretny mechanizm a całą ich serię).

W roku 1973, pięć szwajcarskich kantonów (Berno, Genewa, Neuchâtel, Solothurn oraz Vaud) wraz z FHS (Zrzeszeniem Szwajcarskich Wytwórców Zegarków) stworzyło organizację typu non-profit nazwaną Contrôle Officiel Suisse des Chronomètres (COSC) czyli Szwajcarski Instytut Badań Chronometrycznych, którego zadaniem miało być badanie dostarczonych do niego mechanizmów zegarkowych i wydawanie na nie certyfikatów potwierdzających ich dokładność. Generalnie COSC zajmuje się badaniem zegarków szwajcarskich, jednak badania te objęte są normami ISO i DIN (ISO 3159 oraz DIN 8319). Inne kraje również wprowadziły swoje instytucje, które mogą testować mechanizmy zgodnie z zasadami COSC. Nie ma norm ISO na przyznawanie mechanizmom kwarcowym certyfikatów chronometrów jednak COSC ma również swoje normy co do takich mechanizmów, jednak rzadko je stosuje gdyż w przypadku werków kwarcowych klienci kładą na te kwestię mniejszy nacisk wiedząc, że mechanizmy te są i tak wystarczająco dokładne.

Aby otrzymać certyfikat chronometru mechanizm musi przejść siedem testów i nie przekroczyć wyznaczonych norm dokładności.



Kryteria to odpowiednio:



Coraz częstsze są ostatnio dyskusje na temat sensowności tych testów, gdyż podwyższają one cenę zegarków, a tak naprawdę większość współczesnych mechanizmów zegarkowych po odpowiedniej regulacji może przejść takowe testy bez najmniejszego problemu. Wyniki testów nie są również 100% gwarancją na to, że po zakupie zegarka z certyfikatem będzie on działał w założonych przez COSC granicach.

Niemniej popularność chronometrów rośnie. Widać to najlepiej na wynikach publikowanych co roku przez COSC:

1999
Lp. Firma Liczba certyfikatów
1. Rolex 584,601
2. Omega 137,750
3. Breitling 127,659
4. Bulgari 22,601
5. TAG-Heuer 13,342
6. Panerai 12,826
7. Vacheron Constantin 5,152
8. Tissot 4,838
9. Montega 4,186
10. Concord 3,319
11. Ikepod 3,287
12. Zenith 2,481
13. Ebel 2,456
14. Swatch 1,957
15. Mühle Gashütte 1,468
16. Ventura 1,384
17. Ulysse Nardin 1,280

Całość = 981,941

2000
Lp. Firma Liczba certyfikatów
1. Rolex 635,209
2. Breitling 148,380
3. Omega 146,144
4. Bulgari 21,345
5. Panerai 19,231
6. TAG-Heuer 13,270
7. Chopard 5,430
8. Vacheron Constantin 5,046
9. Zenith 4,902
10. Ebel 3,476
11. Krieger 2,468
12. Patek Phillipe 1,803
13. Ikepod 1,662
14. Ulysse Nardin 1,588
15. Montega 1,559
16. Mühle Gashütte 1,385
17. Hermés 1,379
18. Bertolucci 1,292
19. Concord 1,253
20. Edox & Vista 1,000

Całość = 1,032,258

2001
Lp. Firma Liczba certyfikatów
1. Rolex 762,175
2. Omega 207,879
3. Breitling 142,825
4. Bulgari 36,380
5. Panerai 27,275
6. TAG Heuer 20,650
7. Baume & Mercier 10,416
8. Chopard 7,273
9. Zenith 5,664
10. Vacheron Constantin 3,038
11. Ebel 2,837
12. Ikepod 2,687
13. Tissot 2,600
14. Krieger 2,267
15. Ulysse Nardin 2,253
16. Eterna 2,119
17. Ventura Design on Time 1,741
18. Mühle-Glashütte 1,290
19. Patek Philippe 1,286
20. Herm?s 1,115
21. Paul Picot 1,085

Całość = 1,255,515

2002
Lp. Firma Liczba certyfikatów
1. Rolex 814,720
2. Omega 165,543
3. Breitling 131,815
4. Panerai 39,016
5. TAG Heuer 20,207
6. Baume & Mercier 15,504
7. Bulgari 11,141
8. Corum 8,005
9. Chopard 7,684
10. Tissot 6,221
11. Chanel 5,423
12. Mido 4,783
13. Tiffany 4,698
14. Zenith 4,676
15. Ulysse Nardin 4,671
16. Ball Watch Co New York 4,617
17. Eterna 3,316
18. Ikepod 3,246
19. Vacheron Constantin 2,825
20. Ebel 2,437
21. Arnold & Son 1,739

Całość = 1,271,934

2003
Lp. Firma Liczba certyfikatów
1. Rolex 756,408
2. Omega 207,668
3. Breitling 107,689
4. Panerai 36,714

Całość = 1,211,756

2004
Lp. Firma Liczba certyfikatów
1. Rolex 628,556
2. Omega 226,796
3. Breitling 135,423
4. Panerai 26,052
5. Chopard 11,511
6. Ulysse Nardin 11,448
7. TAG Heuer 7,447
8. Zenith 5,073
9. Corum 4,991
10. Chanel 4,832
11. Tiffany 2,826
12. Mido 2,411
13. Bulgari 2,315
14. Paul Picot 2,312
15. Louis Vuitton 1,912
16. Ebel 1,693
17. Invicta 1,026
18. Longines 999

Całość = 1,090,581

2005
Lp. Firma Liczba certyfikatów
1. Rolex 667,080
2. Omega 220,244
3. Breitling 180,351
4. Panerai 28,742
5. Chopard 17,639
6. Ulysse Nardin 9,836
7. Firma 9,836
8. Chanel 8,824
9. Mido 4,700
10. Bulgari 3,966
11. Corum 3,882
12. Ebel 3,009
13. Tiffany 2,866
14. TAG Heuer 2,395
15. Paul Picot 1,856
16. Montblanc 1,372
17. Mühle-Glashütte 1,271
18. Graham 1,132
19. Rado 1,000

Całość = 1,174,227

2006
Lp. Firma Liczba certyfikatów
1. Rolex 710,752
2. Omega 257,187
3. Breitling 182,223
4. Panerai 46,454
5. Chopard 23,462
6. Ulysse Nardin 10,111
7. Corum 8,189
8. TAG Heuer 7,450
9. Chanel 6,980
10. Mido 5,722
11. Porsche Design 3,892
12. Bulgari 3,698
13. Ebel 3,516
14. Montblanc 3,471
15. Invicta 2,717
16. Titoni 2,018
17. Zenith 1,917
18. Rado 1,805
19. Eterna 1,706
20. Enicar 1,672
21. Paul Picot 1,638
22. Sinn 1,596
23. Christian Dior 1,100

Całość= 1,300,140

2007
Lp. Firma Liczba certyfikatów
1. Rolex 728,256
2. Omega 341,161
3. Breitling 222,650
4. Panerai 43,970
5. TAG Heuer 29,936
6. Chopard 21,016
7. Ulysse Nardin 12,264
8. Corum 10,659
9. Mido 7,910
10. Ebel 7,245
11. Chanel 6,632
12. Bulgari 3,971
13. Rado 3,245
14. Titoni 3,072
15. Herm?s 2,968
16. Enicar 2,568
17. Ball Watch 2,105
18. Porsche Design 1,634
19. Concord 1,541
20. Bucherer 1,383
21. Krieger 1,379
22. Montblanc 1,296
23. Zenith 1,261
24. Invicta 1,179
25. Maurice Lacroix 1,014
26. Christian Dior 1,002

Całość = 1,473,209

2008
Lp. Firma Liczba certyfikatów
1. Rolex 769,850
2. Omega 377,514
3. Breitling 234,021
4. Panerai 46,446
5. TAG Heuer 35,429
6. Chopard 22,977
7. Mido 10,870
8. Ulysse Nardin 10,249
9. Enicar 8,861
10. Ebel 8,823
11. Corum 8,801
12. Chanel 8,407
13. Bulgari 8,067
14. Rado 5,807
15. Ball Watch 4,312
16. Tissot 3,767
17. Titoni 3,513
18. Movado 3,446
19. Carl F. Bucherer 2,262
20. Concord 2,224
21. Porsche Design 2,217
22. Montblanc 2,094
23. Hermes 2,064
24. Tourneau 1,485
25. Sinn 1,478
26. Bremont 1,466
27. Waltham 1,466
28. Invicta 1,069

Całość = 1,676,515

2009
Lp. Firma Liczba certyfikatów
1. Rolex 607,512
2. Omega 187,558
3. Breitling 108,220
4. TAG Heuer 70,195
5. Panerai 40,562
6. Chopard 37,314
7. Mido 17,730
8. Ball Watch 15,455
9. Titoni 10,935
10. Tissot 6,932
11. Chanel 5,702
12. Enicar 5,617
13. Ebel 4,705
14. Ulysse Nardin 4,051
15. Montblanc 3,807
16. Bulgari 3,712
17. Concord 3,160
18. Rado 3,095
19. Corum 2,740
20. Bremont 2,478
21. Porsche Design 2,171
22. Cattin & Cie 1,681
23. Carl F. Bucherer 1,588
24. Numa Jeannin 1,488
25. Tourneau 1,482
26. Paul Picot 1,341
27. Ernst Borel 1,134

Całość = 1,160,631

2011
Lp. Firma Liczba certyfikatów
1. Rolex 751,285
2. Omega 509,301
3. Breitling 154,456
4. Mido 49,343
5. Panerai 34,463
6. Chopard 28,641
7. Titoni 20,536
8. Enicar 17,115
9. Ernest Borel 8,372
10. Ulysse Nardin 6,695


2012
Lp. Firma Liczba certyfikatów
1. Rolex 798,935
2. Omega 526,046
3. Breitling 156,773
4. Mido 61,358
5. Tissot 49,625
6. Panerai 28,747
7. Chopard 22,679
8. Enicar 15,519
9. Titoni 15,090
10. Invicta 9,658
11. Ball Watches 8,580
12. Ernest Borel 8,505
13. Ulysse Nardin 8,262
14. Roger Dubuis 3,349
15. Corum 3,071
16. TAG Heuer 2,605
17. Roamer 1,909
18. Rado 1,650
19. Bremont 1,476
20. Normana 1,204

Całość = 1,730,000

2013
Lp. Firma Liczba certyfikatów
1. Rolex 804,896
2. Omega 447,477
3. Breitling 155,737
4. Mido 72,948
5. Tissot 62,830

Całość = ?

Omegi
Rok Liczba certyfikatów Liczba wszystkich certyfikatów
1999 137,750 981,941
2000 146,144 1,032,258
2001 207,879 1,255,515
2002 165,543 1,271,934
2003 207,668 1,211,756
2004 226,796 1,090,581
2005 220,244 1,174,227
2006 257,187 1,300,140
2007 341,161 1,473,209
2008 377,514 1,676,515
2009 187,558 1,160,631
2010 Brak danych Brak danych
2011 509,301 Brak danych
2012 526,046 1,730,000
2013 447,477 Brak danych


Suma certyfikacji w latach 2000-2009
Lp. Firma Liczba certyfikatów
1. Rolex 7,080,518
2. Omega 2,337,694
3. Breitling 1,593,597
4. Panerai 354,462
5. TAG Heuer 216,163
6. Chopard 160,867
7. Bulgari 99,494
8. Ulysse Nardin 73,456
9. Mido 56,003
10. Corum 51,435




Te liczby mogą robić wrażenie (na same testy Rolexa przeznaczone jest osobne laboratorium w Biel), jednak należy mieć na uwadze, że zaledwie około 3% spośród wszystkich zegarków produkowanych w Szwajcarii posiada certyfikat chronometru. Istnieją również firmy (jak na przykład IWC), które z zasady nie biorą udziału w certyfikacji COSC a mimo to znane są z dokładności swych czasomierzy.

Po wynikach widać również komu najbardziej zależy na certyfikatach gdyż wielka trójka (Rolex, Omega i Breitling) wciąż dominuje w tych rankingach (co ciekawe niemal wszystkie certyfikaty przyznawane zegarkom kwarcowym należą do Breitlinga).

Omega stara się aby cała jej kolekcja (poza zegarkami kwarcowymi i takimi klasykami jak Moon Watch) była oficjalnymi chronometrami co również znajduje swoje odzwierciedlenie w powyższych liczbach. Omega nie dostarcza swoich zegarków z papierowym certyfikatem COSC jednak możliwe jest późniejsze dostarczenie go listownie na prośbę kupującego.

Superlative Chronometer ?

Niektóre marki starają się odróżnić od pozostałych umieszczając na swych tarczach oznaczenia w rodzaju Superlative Chronometer (Rolex) lub Certified Chronometer. Nie jest to jednak oznaką większej lub mniejszej dokładności gdyż wszystkie te zegarki musiały przejść dokładnie takie same testy jak wszystkie certyfikowane chronometry.



Aktualizacja 2021
Rok 2015 przyniósł w zakresie "certyfikatów dokładności chodu" spore zmiany. Największe firmy produkujące certyfikowane chronometry wobec coraz większej konkurencji postanowily w widoczny sposób wyróżnić się z tłumu. Rolex wraz ze swoim mechanizmem 3255 montowanym w modelu Day-Date 40mm wprowadził nowy standard dla testów Superlative Chronometer, w których mechanizmy po powrocie z certyfikacji chronometru (COSC) są montowane w kopertach i poddawane serii testów mających symulować codzienne sytuacje w których może uczestniczyć zegarek. W ich trakcie mechanizmy są dodatkowo regulowane aby osiągnąć dokładność mieszczącą się w granicach od -2 do +2 sekund na dobę. W kolejnych latach taka dodatkowa regulacja miała mieć miejsce w kolejnych modelach z kolekcji producenta.



Omega poszła podobną drogą, jednak proces uzyskania certyfikatu Master Chronometer powierzono ogólnodostępnej państwowej instytucji w postaci instytutu METAS. METAS jest instytucją zbliżoną w swych kompetencjach do Głównego Instytutu Miar.





Federalny Instytut Metrologii (METAS) służy jako państwowe centrum kompetencji we wszystkich kwestiach związanych z pomiarami, urządzeniami pomiarowymi oraz procedurami pomiarowymi. Jest to szwajcarski narodowy instytut metrologiczny. W związku z tym jego zadaniem jest zapewnienie dostępności w Szwajcarii obiektów pomiarowych i badawczych o stopniu dokładności niezbędnym do spełnienia wymagań gospodarki, badań i administracji. METAS wypełnia swoje zadania we współpracy ze stronami trzecimi: w przypadku metrologii z laboratoriami weryfikacyjnymi oraz kantonami. Główna siedziba METAS znajduje się w Wabern (gmina Köniz) niedaleko Berna. Jedno z laboratoriów zlokalizowano także w siedzibie głównej firmy Omega w Biel.



Do testów METAS mogą przystąpić jedynie szwajcarskie zegarki, których mechanizmy wcześniej przeszły certyfikację chronometru (COSC).
Aby uzyskać tytuł Master Chronometer należy przejść osiem testów:
  1. Funkcjonowanie mechanizmu podczas ekspozycji na działanie pól magnetycznych - mechanizm zegarka jest wystawiany na działanie standardowych pól magnetycznych pochodzących na przykład z różnych urządzeń elektronicznych, z którymi mamy kontakt na co dzień.
  2. Funkcjonowanie kompletnego zegarka podczas ekspozycji na działanie pól magnetycznych - podobnie jak miało to miejsce w pierwszym teście, sprawdzany jest wpływ pól magnetycznych jednakże tym razem dzieje się to w odniesieniu do całego zegarka.
  3. Dokładność chodu w przypadku namagnesowanego i rozmagnesowanego zegarka - dwa testy trwające po 24 godziny każdy są połączone z drugim etapem czwartego testu.
  4. Precyzja chodu w codziennym życiu - przez cztery dni testowana jest dokładność wskazań zegarka podczas symulowanych codziennych czynności. Dzieje się to w dwóch różnych temperaturach, w sześciu pozycjach oraz podczas działania silnych pól magnetycznych.
  5. Różnica w precyzji działania zegarka w różnych pozycjach - zegarek jest testowany w sześciu różnych pozycjach jak poprzednio, jednak zmiany pozycji następują co 60 sekund.
  6. Izochronizm - badana jest dokładność wskazań zegarka przy sprężynie nakręconej w 100% a następnie w 33%.
  7. Test rezerwy chodu - sprawdzana jest zadeklarowana rezerwa chodu
  8. Test wodoszczelności - sprawdzany jest zadeklarowany poziom wodoszczelności zegarka.




Wszystkie te testy mają określić czy zegarek utrzymuje dokładność z przedziału od 0 do +5 sekund na dobę i czy jest odporny na działanie pól magnetycznych do poziomu 15 000 gausów.



Do roku 2021 jedynie Omega korzystała z certyfikatów Master Chronometer. W maju 2021 roku firma Tudor poinformowała, że ich model Black Bay Ceramic również będzie certyfikowany przez METAS.

Na stronach portalu CH24.pl można przeczytać relację z wizyty w Federalnym Instytucie Metrologii.

Dedykowaną certyfikacji stronę Omegi można znaleźć pod tym adresem.

UWAGI:
1)Informacje do artykułu pochodzą głównie z Wikipedii.
2)Dane na temat ilości chronometrów w odpowiednich latach pochodzą ze strony www.fhs.ch.